رعایت حقوق دیگران در سیره امام رضا (علیه السلام)

یاسر، خادم امام رضا (علیه السلام) نقل می کند که امام به ما می فرمود: «اگر من بالای سر شما ایستادم و شما در حال غذا خوردن بودید، بلند نشوید، تا این که از غذا خوردن فارغ شوید. گاهی حضرت، بعضی از ما را (برای انجام کاری) صدا می‎کردند؛ وقتی گفته می‎شد: مشغول غذا خوردن هستند، می‎فرمود: بگذارید تا غذایشان را بخورند: «قَالَ لَنَا أَبُو الْحَسَنِ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیْهِ إِنْ قُمْتُ عَلَى رُؤوسِکُمْ وَ أَنْتُمْ تَأْکُلُونَ فَلَا تَقُومُوا حَتَّى تَفْرُغُوا، وَ لَرُبَّمَا دَعَا بَعْضَنَا فَیُقَالُ هُمْ یَأْکُلُونَ، فَیَقُولُ دَعهُمْ حَتَّى یَفْرُغُوا».(۱)
و در روایت دیگری آمده: امام رضا (علیه السلام) هنگامی که یکی از ما مشغول غذا خوردن بود، او را به کار نمی گرفت تا اینکه از آن فارغ شود.(۲)

آنان که خادم، سرایدار، محافظ، دربان، دفتردار، منشی، شاگرد، وردست، همسر و … دارند، در نحوه برخورد با این افراد، باید برای آنان هم «حقّ» قائل شوند و بدون رعایت حال آنان، از آنان کار نکشند و دنبال کارها نفرستند، و توجه داشته باشند که گرچه آنان، از جان و دل، خدمتگزاری می‎کنند و حتی گاهی آسایش و سلامت و جان خویش را در راه دیگران به خطر می‎اندازند، اما ارزش انسانی دارند و احساسات بشری آنان و حقوقشان باید ملاحظه و رعایت گردد، و چنین فکر نشود که آنان خلق شده و استخدام شده‎اند تا برای اینان کار کنند. نباید ضرورت‎های اجتماعی را ملاک و مبنای تغییر ناپذیر قرار داد.(۳)

_____________________
پی نوشت:
۱. الکافی، ج‏۶، ص ۲۹۸؛ بحار الأنوار، ج ۴۹، ص ۱۰۲.
۲. همان.
۳. سایت تبیان