زندگینامه امام سجاد (علیه السلام)

امام سجاد علیه السلام فرزند حضرت امام حسین علیه السلام و شهربانو، چهارمین امام شیعیان می باشند که در سوم شعبان سال ۳۸ ه.ق زاده شدند. نام مبارک ایشان علی و مشهورترین القاب ایشان «زین العابدین» و «سجاد» می باشد.
دوران کودکی را در مدینه سپری کردند و مدت دو سال از امامت جدش، امیرمؤمنان علیه السلام و ده سال از امامت عمویش، امام حسن مجتبی علیه السلام و ده سال از امامت پدر بزرگوارش، امام حسین علیه السلام را درک نمودند.
در محرم سال ۶۱ هجری قمری در جریان قیام امام حسین علیه السلام، در سرزمین کربلا حضور داشت و پس از آن فاجعه دردناک به امامت رسیدند که به مدت ۳۴ سال به طول انجامید. ایشان در محرم سال ۹۵ ه.ق به شهادت رسیدند.
لقبها و کنیه ها
کنیه هایش ابوالحسن، ابوالحسین، ابومحمّد و ابوعبداللّه است
القابش زین العابدین، سیدالساجدین، سجاد، هاشمی، علوی، مدنی، قرشی، علی اکبر است «ذوالثَّفنات» لقب دیگری است که به آن حضرت داده‌اند. چرا که ایشان بر اثر عبادت و نماز بسیار، جایگاه‌های سجده‌اش همانند زانوی شتر پینه بسته بود.
امام سجاد(ع) در زمان خویش به نامهای «علی الخیر»، «علی الاصغر» و«علی العابد» شهرت داشت
همسران و فرزندان
در منابع تاریخی تعداد فرزندان امام سجاد(ع) ۱۵ نفر ذکر شده که ۱۱نفر آنها پسر و ۴ نفر دختر بوده‌اند
نامهای فرزندان و همسران امام طبق نوشته شیخ مفید چنین است:
۱.امام محمد باقر(ع) که مادرش ام عبدالله دختر (امام حسن) بوده است.
۲.عبدالله۳.حسن۴حسین اکبر، مادر این سه یک کنیز بوده است.
۵.زید۶.عمر، مادر این دو یک کنیز بوده است.
۷.حسین اصغر۸.عبدالرحمن۹.سلیمان، مادر این سه یک کنیز بوده است.
۱۰.علی که کوچکترین فرزند امام سجاد(ع) بوده است.
۱۱.خدیجه که مادر این دو یک کنیز بوده است.
۱۲.محمد اصغر مادرش کنیز بوده است.
۱۳.فاطمه۱۴.علّیه۱۵.ام کلثوم، که مادر این سه یک کنیز بوده است.
اوضاع سیاسی در دوران امامت امام سجاد علیه السلام
امام سجاد علیه السلام پس از فاجعه کربلا به امامت رسید و با توجه به وضعیت زمان و اختناق حاکم در آن دوران، اقدام به یک سلسله برنامه های ارشادی و فرهنگی و مبارزات غیرمستقیم نمود.
ماجرای نهضت کربلا، یک حادثه بزرگ سیاسی بود که امام سجّاد علیه السلام در پیدایش آن و ابلاغ پیام شهیدان و پیگیری نتایج نهضت نقش اصلی را داشت، آن حضرت پس از ماجرای خونین عاشورا، چه هنگام اسارت و چه هنگام بازگشت به مدینه، در هر فرصتی مردم را بر ضدّ طاغوت عصر، یزید بن معاویه می شوراند، خطبه غرّا و کوبنده او در شام، یزید و حکومتش را رسوا نمود و ماهیّت پلید حکومت خودکامه او را افشا کرد.
دعاها و تالیفات امام سجاد علیه السلام
صحیفه سجادیه:
صحیفه سجادیه مشتمل که محققین، اسم آن را اخت القرآن، انجیل اهل بیت و زبور آل محمد نهاده اند. مشتمل بر ۵۴ دعا از آن حضرت است.دعای بیستم مشهور به دعای مکارم الاخلاق و دعای چهل و هفتم مشهور به دعای عرفه از ادعیه مشهور در بین عموم می باشد. این صحیفه در ضمن دعا، معارف اسلام، سیاست اسلام، اخلاق اسلام، اجتماعیات اسلام، حقانیت شیعه، حقانیت اهل بیت علیه السلام، انتقاد از ظلم و ظالم، سفارش به حق و حقیقت، و بالاخره یک دوره معارف اسلامى را آموزش مى دهد. همچنین صحیفه سجّادیه، یکی از نمادهای عرفانی و زاییده اندیشه های معرفت شناسی امام سجّاد علیه السلام است.
دیگر آثار آن حضرت:
مناسک حج: یکی دیگر از کتب آن حضرت است که فرزندان آن حضرت این کتاب را نقل کرده اند.
رساله حقوق: از دیگر آثار گرانسنگ آن حضرت که جامع آداب سلوک فردی و اجتماعی است و محور شرح و بسط زیادی قرار گرفته است، رساله حقوق آن حضرت است.
الجامع فی الفقه: عنوان یکی دیگر از آثار آن حضرت است که ابوحمزه ثمالی نقل کرده است.
صحیفه الزهد: کتاب دیگری است که توسط ابوحمزه ثمالی نقل شده است.
کتاب حدیث: کتاب دیگری که توسط داود بن عیسی از آن حضرت نقل شده، کتابی است که امام سجاد علیه السلام آن را گردآوری نموده است.
منابع: امام سجاد علیه السلام؛ جمال نیایشگران، احمد ترابی، بنیاد پژوهش های اسلامی، مشهد، ۱۳۸۸.
امام سجاد علیه السلام؛ سرچشمه ی کمالات انسانی، محمد محمدی اشتهاردی، قدس، مهر، ۱۳۸۲.
پیشوایان هدایت ۶ ـ حضرت امام سجاد علیه السلام، سید منذر حکیم، مترجم: کاظم حاتمی طبری، مجمع جهانی اهل البیت علیه السلام، تهران، ۱۳۸۴.